Piastowie[edytuj]

Piastowie
Kraj	Polska Czechy Księstwo halicko-wołyńskie
Tytuły	Królowie Polski Różni książęta
Założyciel	Legendarny: Piast Kołodziej Historyczny Mieszko I
Ostatni przedstawiciel	Jerzy Wilhelm legnicki
Rok założenia	ok. 960
Rok rozwiązania	1675
Rok złożenia z funkcji	1370 Śmierć Kazimierza Wielkiego
Pochodzenie etniczne	polskie
Gałęzie	książęta krakowscy książęta kujawscy książęta mazowieccy książęta sandomierscy książęta wielkopolscy książęta wrocławscy książęta cieszyńscy książęta głogowsko-żagańscy książęta legnicko-brzescy książęta oleśniccy książęta opolscy książęta opolsko-raciborscy książęta oświęcimscy książęta świdnicko-jaworscy książęta ziębiccy

Elekcja Piasta na księcia

Piastowie – pierwsza historyczna dynastia panująca w Polsce od ok. 960 do 1370 roku. Za jej protoplastę uchodzi legendarny Piast, syn Chościska, rataj spod Gniezna. Według legendy syn Piasta – Siemowit został pierwszym księciem Polan. Kolejnymi byli Lestek i Siemomysł. Pierwszym władcą z dynastii Piastów, którego historyczność nie jest kwestionowana, był Mieszko I.

Piastowie zasiadali na polskim tronie przynajmniej od około 960 roku^[1] (choć faktycznie na arenie międzynarodowej jako dynastia zaistnieli po przyjęciu chrztu przez Mieszka I w 966 roku) do 1370 roku (z przerwą na panowanie Wacława II^[2]), kiedy to zmarł Kazimierz III Wielki. Boczne linie Piastów utrzymały się na Mazowszu (do 1526 roku) i na Śląsku (do 1675 roku).

Od pokolenia synów Bolesława III Krzywoustego^[3] Piastów dzieli się na linie śląską (wywodzącą się od Władysława II Wygnańca), wielkopolską (wywodzącą się od Mieszka III Starego), małopolską, mazowiecką i kujawską(wywodzącą się od Kazimierza II Sprawiedliwego).

Spis treści

[ukryj]

· 1 Nazwa

· 2 Pierwsi Piastowie

· 3 Linie Piastów

o 3.1 Piastowie śląscy

o 3.2 Piastowie wielkopolscy

o 3.3 Piastowie małopolscy

o 3.4 Piastowie mazowieccy

o 3.5 Piastowie kujawscy

· 4 Ostatni Piastowie

· 5 Monumentum Piasteum

· 6 Orzeł piastowski

· 7 Dane statystyczne

o 7.1 Imiona

o 7.2 Małżeństwa

o 7.3 Długowieczni Piastowie i Piastówny^[11]

§ 7.3.1 kobiety

§ 7.3.2 mężczyźni

o 7.4 Stan duchowny

o 7.5 Koronacje królewskie

o 7.6 Nienaturalne zgony według źródeł (nie zawsze potwierdzone)

o 7.7 Znane dzieci ze związków pozamałżeńskich

· 8 Zobacz też

· 9 Uwagi

· 10 Przypisy

· 11 Bibliografia

· 12 Linki zewnętrzne

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

Określenie Piastowie pochodzi od imienia domniemanego protoplasty dynastii – Piasta.

Istnieją hipotezy, że nazwa piast (lub piastun) była określeniem urzędu pełnionego, zapewne dziedzicznie, przez członków rodu – urzędu, do którego obowiązków należało opiekowanie się (piastowanie) potomstwemksięcia czy też jego domem. Zwolennicy tej hipotezy wskazują na analogię frankońskich Karolingów, którzy odsunęli od władzy Merowingów, u których pełnili dziedzicznie urząd majordoma (piastuna); podobnie Piastowie w osobie Siemowita (syna, wnuka lub prawnuka Piasta), mieli odsunąć od władzy księcia Popiela, panującego plemieniu Polan.

Pojęcie Piastowie i wywodzenie całej dynastii polskiej od Piasta zawdzięczamy historiografom i genealogom na dworze legnicko-brzeskiej linii Piastów śląskich.

Pierwsi Piastowie[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Pierwsi Piastowie.

Pierwsi, legendarni przedstawiciele dynastii Piastów, Siemowit, Lestek i Siemomysł, władali plemieniem Polan. Teoria ta jest uznawana za główną wizję dziejów Polski, ale warto także wspomnieć, że istnieje także hipoteza alternatywna, w myśl której pierwsi Piastowie pochodzili z najemnej drużyny skandynawskiej i odsunęli od władzy lokalną władzę gnieźnieńską (czego echem ma być legenda o Popielu)^[4]. Za twórcę polskiej państwowości i pierwszego władcę Polski z dynastii Piastów uważa się Mieszka I. Ten władca też jako pierwszy z dynastii przyjął w 966 roku chrzest. Bolesław I Chrobry, syn i następca Mieszka I, był pierwszym władcą Polski, który dostąpił koronacji (1025). Prestiż dynastii na arenie międzynarodowej podniosło małżeństwo Mieszka II Lamberta, syna i następcy Bolesława Chrobrego, z Rychezą, po kądzieli wnuczką cesarza Ottona II.

Wprawdzie większość władców z dynastii Piastów pozostawiało kilku synów, jednak do trwałego podziału dynastii na kilka linii doszło dopiero w 1138 roku po śmierci Bolesława III Krzywoustego. Jednocześnie wydana przez tego władcę ustawa sukcesyjnazapoczątkowała w Polsce okres rozbicia dzielnicowego.

W literaturze genealogicznej do pierwszych Piastów zalicza się przedstawicieli dynastii do pokolenia dzieci Bolesława III Krzywoustego oraz (ze względów praktycznych) potomstwo jednego z jego synów – Bolesława IV Kędzierzawego.

Spuściźnie Pierwszych Piastów jest poświęcone Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy.

Linie Piastów[edytuj | edytuj kod]

Piastowie śląscy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Piastowie śląscy.

Linia Piastów śląskich wywodzi się od Władysława II Wygnańca (1105-1159), księcia krakowskiego (senioralnego) i śląskiego. Od najstarszego syna Władysława, Bolesława I Wysokiego, wywodzi się linia wrocławska, z której później wyodrębniły się linie:

· legnicka (wywodziła się od Bolesława II Rogatki, prawnuka Bolesława I Wysokiego) wygasła na Jerzym Wilhelmie w 1675 r.,

· świdnicka (wywodziła się od Bolka I Surowego, syna Bolesława II Rogatki), wygasła na Bolku II Małym w 1368 r.,

· ziębicka (wywodziła się od Bolka II Ziębickiego, syna Bolka I Surowego), wygasła na Janie ziębickim w 1428 r.,

· głogowska (wywodziła się od Konrada I głogowskiego, brata Bolesława II Rogatki), wygasła na Henryku XI w 1476 r.,

· żagańska (wywodziła się od Henryka IV Wiernego, wnuka Konrada I głogowskiego), wygasła na Janie II Szalonym w 1504 r.,

· oleśnicka (wywodziła się od Konrada I oleśnickiego, brata Henryka IV Wiernego), wygasła na Konradzie X w 1492 r.,

Z kolei od Mieszka Plątonogiego, drugiego syna Władysława II Wygnańca, wywodzi się linia raciborska. Podział tej linii na kolejne datuje się od pokolenia synów Władysława opolskiego. Tak więc wyodrębniły się linie:

· cieszyńska (wywodziła się od Mieszka cieszyńskiego, syna Władysława Opolskiego), wygasła na Fryderyku Wilhelmie w 1625 r.,

· oświęcimska (starsza) (wywodziła się od Władysława Oświęcimskiego, syna Mieszka cieszyńskiego), wygasła na Janie III w 1405 r.,

· oświęcimska (młodsza) (wywodziła się od Przemysława Oświęcimskiego, prawnuka Mieszka cieszyńskiego), wygasła na Janie V w 1513 r.,

· bytomska (wywodziła się od Kazimierza bytomskiego, syna Władysława Opolskiego),wygasła na Bolesławie w 1355 r.,

· opolska (wywodziła się od Bolesława I opolskiego, syna Władysława Opolskiego), wygasła na Janie II Dobrym w 1532 r.

· raciborska (wywodziła się od Przemysława raciborskiego, syna Władysława Opolskiego), wygasła na Leszku w 1336 r.

Dzielnicą senioralną z tej linii Piastów władali: Władysław II Wygnaniec, Mieszko Plątonogi, Henryk I Brodaty, Henryk II Pobożny, Bolesław Rogatka (często pomijany w zestawieniach władców dzielnicy senioralnej^[5]) i Henryk IV Probus.

Piastowie wielkopolscy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Piastowie wielkopolscy.

Linia Piastów wielkopolskich wywodzi się od Mieszka III Starego (zm. 1202), księcia wielkopolskiego. Spośród jego synów jedynie Odon doczekał się męskiego potomstwa. W linii męskiej Piastowie wielkopolscy wygaśli na Przemyśle II, zamordowanym w 1296 roku, zaś w linii żeńskiej na jego siostrze stryjecznej, Jadwidze w 1339.

Dzielnicą senioralną z tej linii Piastów władali: Mieszko III Stary, Władysław Laskonogi i Przemysł II. Ten ostatni był również czwartym Piastem w ogóle, a pierwszym od czasów Bolesława II Szczodrego, który został koronowany (26 czerwca 1295).

Piastowie małopolscy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Piastowie małopolscy.

Linia Piastów małopolskich wywodzi się od Kazimierza II Sprawiedliwego (1138-1194), księcia krakowskiego, a później także mazowieckiego. Spośród jego synów dwóch doczekało się potomstwa – Leszek Biały (kontynuator linii małopolskiej) i Konrad I mazowiecki (założyciel linii mazowieckiej). W linii męskiej Piastowie małopolscy wygaśli na Bolesławie Wstydliwym, zmarłym w 1279 roku. Ostatnią Piastówną małopolską była Salomea (późniejsza błogosławiona), zmarła w 1268 roku.

Z tej linii Piastów w dzielnicy senioralnej, a później krakowskiej panowali Kazimierz II Sprawiedliwy, Leszek Biały i Bolesław V Wstydliwy. Należy zaznaczyć, że dzielnica senioralna była dzielnicą dziedziczną Piastów małopolskich.

Piastowie mazowieccy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Piastowie mazowieccy.

Starsza linia Piastów mazowieckich wywodzi się od Bolesława IV Kędzierzawego, wygasłą na jego synu Leszku zm. 1186, który przekazał swoją dzielnicę Kazimierzowi II Sprawiedliwemu zm. 1194.

Młodsza linia Piastów mazowieckich wywodzi się od Konrada (zm. 1247), księcia mazowieckiego, syna Kazimierza II Sprawiedliwego. Spośród jego synów męskiego potomstwa doczekali się Kazimierz I kujawski (założyciel linii Piastów kujawskich) oraz Siemowit I, który kontynuował linię mazowiecką.

Linię mazowiecką dzieli się na dwie linie:

· płocką – wywodzącą się od Siemowita IV, także syna Siemowita III, wygasłą na Władysławie II w 1462 r.

· warszawską – wywodzącą się od Janusza I, syna Siemowita III, wygasłą w linii męskiej w 1526 roku na Januszu III.

Spośród przedstawicieli tej linii dzielnicą krakowską władał Konrad I mazowiecki.

Piastowie kujawscy[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Piastowie kujawscy.

Linia Piastów kujawskich wywodzi się od Kazimierza I (zm. 1267), księcia kujawskiego. Z tej linii Piastów dzielnicę krakowską opanował najpierw Leszek Czarny w 1279 roku po śmierci Bolesława Wstydliwego, a później jego przyrodni brat Władysław I Łokietek w 1306 roku po śmierci Wacława III, który w 1320 roku został koronowany na króla Polski. Po śmierci Łokietka w 1333 roku kolejnym królem Polskim został jego syn Kazimierz III Wielki. Ten jednak zmarł w 1370 roku, nie pozostawiając legalnego męskiego potomka, a polską koronę odziedziczył jego siostrzeniec Ludwik, król Węgier z dynastii Andegawenów (boczna linia Kapetyngów).

Linia Piastów kujawskich wymarła w linii męskiej na Władysławie Białym w 1388 roku.

Ostatni Piastowie[edytuj | edytuj kod]

Za ostatniego męskiego przedstawiciela dynastii Piastów uchodzi Jerzy Wilhelm, książę brzesko-legnicki zmarły 21 listopada 1675 w Brzegu. Ostatnią Piastówną była Karolina (zm. 1707), księżniczka legnicka.

Jerzego Wilhelma przeżył jego stryj August hrabia Legnicki (August von Liegnitz), zmarły w 1679 w swym majątku Kantorowice (Kantersdorf) w ks. brzeskim. Pochodził on jednak z małżeństwa morganatycznego i nie miał praw do nazwiska i spadku. Innym sugerowanym ostatnim męskim przedstawicielem dynastii Piastów, jednak również bez prawa do tronu czy nazwiska, był baron von und zu Hohenstein – Ferdynand II zmarły 3 kwietnia 1706, wnuk Wacława Gotfryda, naturalnego syna przedostatniego księcia cieszyńskiego Adama Wacława z jego pozamałżeńskiego związku z ochmistrzynią Małgorzatą Kostlachówną.

Monumentum Piasteum[edytuj | edytuj kod]

W Monumentum Piasteum, legnickiej nekropolii (ukończonej w 1679 i znajdującej się przy kościele św. Jana) ostatnich książąt piastowskich znajduje się panteon całej tej dynastii. Wewnętrzna kompozycja skupia się wokół centralnej kopuły jej kompozycji malarskiej, wokół której rozmieszczono sceny z najstarszych dziejów Polski i Śląska. Dopełnieniem całości jest łaciński napis, przepełniony dynastyczną dumą historyczną, który brzmi:

„

Bogu, Opiekunowi szczątków i pobożnym cieniom Domu Piastowskiego ten pomnik poświęcono, który wziął początek z Piasta w roku 775 ery Chrystusowej, dał Sarmacji 24 królów i licznych panujących Śląskowi 123 książąt, kościołowi 6 arcybiskupów i biskupów, Północy religię, naukę, urządzenia państwowe, świątynie, szkoły, miasta, zamki i mury obronne, dzięki władcom pobożnym, szlachetnym, świętym, dzielnym i łaskawym. Germanię ocalił od nawały tatarskiej, który na Chrystianie najlepszym i jego synu Jerzym Wilhelmie ostatnim, lecz w zasługach najpierwszym dnia 21 listopada 1675 roku przy wielkim żalu Ojczyzny, Europy i cesarza równo po dziewięciu stuleciach skończył się i zasłużył, aby Ludwika, księżna anhalcka, ostatnia matka Piastów pomnik ten zbudowała przodkom i pradziadom, jako też potomnym, małżonkowi, synowi, sobie i pozostałej córce Karolinie księżnej holsztyńskiej roku Chrystusowego 1679, płacząc nad urnami tych, z których każdy mając cnotę za herolda, a świat Północy za pomnik niczego by nie potrzebował, gdyby wcześniej od głazów nie milkło zapomnienie i niewdzięczność śmiertelnych.

”

Wewnętrzne przesłanie artystyczne Monumentum Piasteum odzwierciedlają słowa polskiego historyka sztuki Michała Rożka:

Legnickie mauzoleum, któremu już w roku 1679 przydano pompatyczne miano Monumentum Piasteum, jest nie tylko nekropolią ostatnich Piastów z linii brzesko-legnickiej, lecz przede wszystkim pomnikiem dynastycznym całej piastowskiej familii. Wystrój artystyczny został bez reszty podporządkowany tej idei. Zatem stanowi on panteon rodziny Piastów, będąc także znakomitym przykładem nieustannych związków Śląska z macierzą^[6].

Orzeł piastowski[edytuj | edytuj kod]

Orzeł piastowski – herb dynastyczny kilku linii Piastów. Początkowo funkcjonuje jako herb śląskiej linii Piastów. Po raz pierwszy jako godło książęce pojawia się na pieczęci konnej Kazimierza opolsko-raciborskiego w 1222 r.^[7] Później stopniowo jest przejmowany jako herb przez kolejne linie Piastowskie, najpóźniej pojawia się na pieczęciach książąt mazowieckich, bo dopiero po 1271 r.^[7]W XIII w. Przemysł II przyjmuje srebrnego orła ukoronowanego jako godło swego państwa, funkcjonuje on od tamtej pory obok herbów osobistych królów^[7].

Obecnie symbol orła piastowskiego znajduje się w herbach wielu miast (np.: Wrocławia, Zgorzelca, Środy Śląskiej, Bolesławca) i regionów.

Opis herbu:

· orzeł w układzie heraldycznym (czyli z głową w prawo);

· orzeł (bądź paw lub gołębica) uwieczniony był na rewersie denara Bolesława Chrobrego

· od czasów rozbicia dzielnicowego występuje w wielu odmianach, głównie kolorystycznych.

Herb Piastów małopolskich

Herb Piastów wielkopolskich, dokładnie Przemysła II

Herb Piastów dolnośląskich, pierwowzór linii dolnośląskich

Herb Piastów górnośląskich, pierwowzór linii górnośląskich

herb Piastów mazowieckich z linii czerskiej

Herb Piastów, z linii opolsko-raciborskiej

herb Piastów, z linii cieszyńskiej (późniejszy)

herb Piastów, z linii głogowskiej

herb Piastów, z linii legnicko-brzeskiej

Herb Piastów, z linii świdnicko-jaworskiej

Herb Piastów, z linii świdnicko-jaworskiej (po 1368 r.)

Dane statystyczne[edytuj | edytuj kod]

W ciągu 800 lat istnienia rodu (IX-XVII wiek) znanych jest 591 przedstawicieli, tj. 310 mężczyzn (w tym 218 panujących) i 281 kobiet^[a].

Imiona[edytuj | edytuj kod]

Piastowie i Piastówny nosili imiona^[8]:

· Bolesław 45 (967 – 1494)

· Anna 37 (1253 – 1642)

· Henryk 31 (ok. 1130 – 1614)

· Jadwiga 27 (ok. 1240 – 1524)

· Elżbieta 22 (przed 1154 – 1653)

· Konrad 22 (ok. 1164 – 1503)

· Władysław 20 (1043 – 1494)

· Agnieszka 20 (po 1088 – 1622)

· Jan 20 (ok. 1164 – 1639)

· Kazimierz 19 (1016 – 1528)

· Katarzyna 18 (ok. 1255 – 1608)

· Eufemia 17 (ok. 1230 – 1447)

· Wacław 15 (ok. 1293 – po 1671)

· Mieszko 13 (ok. 930 – 1344)

· Małgorzata 13 (ok. 1300 – 1531)

· Zofia 11 (ok. 1120 – 1660)

· Siemowit 10 (IX w. – 1462)

· Przemysław 10 (1220 – 1484)

· Fryderyk 10 (1446 – 1706)

· Leszek 8 (IX w. – 1339)

· Salomea 8 (ok. 1160 – 1514)

· Jerzy 8 (przed 1300 – 1664)

· Barbara 8 (ok. 1378 – 1631)

· Ludwik 6 (ok. 1317 – 1663)

· Janusz 6 (ok. 1345 – 1526)

· Ryksa 5 (1116 – po 1238)

· Konstancja 5 (1245 – ok. 1362)

· Kunegunda 5 (przed 1298 – 1372)

· Maria 5 (1295 – 1654)

· Mikołaj 5 (1321 – 1497)

· Siemomysł 4 (X w. – 1287)

· Gertruda 4 (ok. 1025 – 1268)

· Eufrozyna 4 (ok. 1180 – 1324)

· Bernard 4 (ok. 1255 – przed 1477)

· Magdalena 4 (przed 1430 – po 1642)

· Adelajda 3 (ok. 935 – 1291)

· Judyta 3 (po 1130 -1320)

· Ludmiła 3 (ok. 1180 – po 1539)

· Helena 3 (ok. 1289 – 1583)

· Chrystian 3 (1570 – 1672)

· August 2 (1619 – 1679)

· Świętosława 2 (ok. 970 – 1126)

· Otton 2 (1000 – 1048)

· Stefan 2 (ok. 1145 – 1306)

· Albert 2 (ok. 1150 – ok. 1370)

· Wierzchosława 2 (przed 1153 – ok. 1200)

· Berta 2 (przed 1160 – po 1311)

· Trojden 2 (1284 – 1427)

· Beatrycze 2 (ok. 1290 – 1364)

· Rupert 2 (ok. 1343 – 1431)

· Joachim 2 (1550 – 1613)

· Ernest 2 (1614 – 1631)

· Rudolf 2 (1414 – 1633)

· Zygmunt 2 (1431 – 1664)

· Adam 2 (1574 – 1617)

· Dorota 2 (1622 – 1629)

· Czcibor 1 (ok. 935 – po 972)

· Świętopełk 1 (ok. 980 – przed 992)

· Lambert 1 (ok. 981 – po 992)

· Bezprym 1 (zap. 987 – 1032)

· Regelinda 1 (989 – po 1014)

· Dytryk 1 (ok. 1000 – po 1032)

· Matylda 1 (po 1017 – po 1035)

· Zbigniew 1 (1073 – po 1112)

· Dobroniega 1 (przed 1129 – po 1147)

· Jarosław 1 (ok. 1142 – po 1284)

· Odon 1 (ok. 1144 – 1194)

· Olga 1 (ok. 1158 – ok. 1178)

· Zbysława 1 (ok. 1171 – po 1213)

· Anastazja 1 (przed 1164– po 1240)

· Eudoksja 1 (przed 1222 – po 1238)

· Więcesława 1 (ok. 1225 – po 1230)

· Fenenna 1 (przed 1277 – 1295)

· Wiola 1 (ok. 1290 – 1317)

· Beata 1 (ok. 1323 – 1331)

· Jolanta 1 (ok. 1330 – 1403)

· Elencza 1 (ok. 1335 – 1339)

· Niemierza 1 (po 1341 – 1386)

· Juta 1 (przed 1346 – po 1378)

· Bolka 1 (1353 – 1428)

· Guta 1 (p. 1358 – 1413)

· Mikłusz (Mikołaj?) 1 (przed 1387 – po 1417)

· Cymbarka 1 (1394 – 1429)

· Aleksander 1 (ok. 1395 – 1444)

· Amelia 1 (ok. 1397 – 1424)

· Baltazar 1 (ok. 1413 – 1472)

· Scholastyka 1 (ok. 1425 – ok. 1486)

· Aleksandra 1 (ok. 1427 – 1460)

· Machna 1 (ok. 1446 – ok. 1470)

· Elekta 1 (ok. 1460 – 1507)

· Stanisław 1 (1501 – 1524)

· Emilia 1 (1563 – 1618)

· Sabina 1 (1571 – 1572)

· Sybilla 1 (1620 – 1657)

· Joanna 1 (1636 – 1673)

Małżeństwa[edytuj | edytuj kod]

Znanych jest 328 małżeństw Piastów. Najczęściej ród zawierał związki matrymonialne z przedstawicielami^[9][10]:

· Piastowie 52 (mariaże Piastów śląskich z nieśląskimi 23, śląscy ze śląskimi 28, wielkopolsko-kujawskie 1)

· Przemyślidzi 25 (w tym 12 ze śląskimi)

· Rurykowicze 23 (w tym ks.kijowscy 8, haliccy 7, nowogrodzcy 2, inni 6)

· możni (magnaci) niemieccy 21

· Askańczycy 14

· możni (magnaci) czescy 13

· Giedyminowicze 12

· możni (magnaci) polscy 11

· Wettynowie 11

· Podiebradowie 9

· Hohenzollernowie 8

· Gryfici 8

· Arpadowie 8

· możni (magnaci) węgierscy 8 (w tym Batory 1, Zapolya 2)

· Wittelsbachowie 7

· ks. Anhaltu 5

· Habsburgowie 5

· stan mieszczański 5

· kr. Szwecji 4 (r. Ynglingów 1, r. Sverkera 1, r. Eryka 1, r. Folkungów 1)

· możni (magnaci) litewscy 4 (w tym Radziwiłłowie 1)

· Sobiesławice 4

· d. meklemburska 4

· Luksemburgowie 4

· d. wirtemberska 3

· Ekkehardyni 2

· Babenbergowie 2

· Andegawenowie 2

· d. holsztyńska 2

· d. nassauska 2

· Welfowie 2

· d. Haidesleben 1

· d. Sachsenbume 1

· książęta słowiańscy 1

· kr. Danii 1 (d. Gorma)

· palat. Reńscy 1

· Kettlerowie (Kurlandia) 1

· możni (magnaci) francuscy 1

· d. Salicka 1

· d. z Chatenois (lotaryńska) 1

· d. rugijscy 1

· ks. żmudzcy 1

· d. Trojdena (litewska) 1

· Kotromanić 1

· d. brabancka 1

· możni (magnat) Słowenii 1

· Kapetyngowie (boczna) 1

· d. z Urgell (barcelońska) 1

· Andesch (Meran) 1

· Subić 1

· Jagiellonowie 1

· Basarabowie (Wołoszczyzna) 1

· burgrabowie Magdeburga 1

· ks. Bułgarka 1

· ks. Liechtestein 1

Długowieczni Piastowie i Piastówny^[11][edytuj | edytuj kod]

kobiety[edytuj | edytuj kod]

1. Gertruda córka Mieszka II ur. ok. 1025, zm. 4 I 1108 ok. 83 lata

2. Świętosława Swatawa córka Kazimierza Odnowiciela ur. ok. 1044, zm. 1 IX 1126 ok. 82 lat

3. Jadwiga córka Jana I żagańskiego ur. ok. 1416, zm. 14 V 1497 ok. 81 lat

4. Anna córka Bolka III Opolskiego, ur. ok. 1377, zm. 1456, ok. 79 lat

5. Eufemia córka Siemowita III ur. przed 1341, zm. po 9 V 1418 ok. 78 lat

6. Anastazja c. Mieszka Starego, ur. przed 1164, zm. po 31 V 1240 ok. 77 lat

7. Elżbieta Łokietkówna, ur. ok. 1305, zm. 1380, ok. 75 lat

8. Bolka bytomska c. Bolesława bytomskiego, ur. ok. 1353, zm. 1428, ok. 75 lat

9. Jadwiga c. Bolesława Pobożnego, ur. ok. 1266, zm. 10 XII 1339 ok. 73 lata

10. Jolanta Helena c. Kazimierza I cieszyńskiego. ur. ok. 1330, zm. 20 III 1403, ok. 73 lat

11. Eufemia c. Bolka III Ziębickiego, ur. ok. 1375. zm. 17 XI 1447, ok. 72 lata

12. Elżbieta c. Henryka V Brzuchatego, ur. ok. 1285 – zm. 1357 ok. 72 lata

13. Eufemia, c. Henryka VI Dobrego, ur. 1312 lub 1313, zm. po 1384 ok. 72 lata

14. Wierzchosława Ludmiła c. Mieszka Starego, ur. przed 1153, zm. 1223 ok. 71 lat

15. Małgorzata c. Jana I żagańskiego, ur. ok. 1420, zm. 1491 ok. 71 lat

16. Anna c. Jana II oświęcimskiego, ur. ok. 1370, zm. 1440, ok. 70 lat

mężczyźni[edytuj | edytuj kod]

1. Janusz I Starszy ur. ok. 1345, zm. XI 1429 ok. 84 lat

2. Ludwik I brzeski ur. ok. 1317, zm. XII 1398 ok. 81 lat

3. Bernard Niemodliński ur. ok. 1376, zm. IV 1455, ok. 79 lat

4. Kazimierz I cieszyński ur. ok. 1280, zm. 1358, ok. 78 lat

5. Kazimierz II cieszyński ur. ok. 1450, zm. 1528 ok. 78 lat

6. Władysław Biały ur. ok. 1310, zm. 1 III 1388 ok. 78 lat

7. Henryk IX Starszy ur. ok. 1390, zm. 11 XI 1467 ok. 77 lat

8. Jan Dobry ur. ok. 1455, zm. 27 III 1532 ok. 77 lat

9. Przemysław I Noszak ur. ok. 1334, zm. 23 V 1410, ok. 76 lat

10. Mieszko III Stary ur. 1126 lub 1127, zm. 13 III 1202 75 lub 76 lat

11. Bolesław I Wysoki ur. zap. 1127, 8 XII 1201 74 lata

12. Konrad I oleśnicki ur. ok. 1292, zm. 1366 ok. 74 lata

13. Mieszko I Plątonogi ur. ok. 1138, 16 V 1211 ok. 73 lata

14. Władysław Opolczyk ur. ok. 1328, zm. 1401, ok. 73 lat

15. Władysław Łokietek ur. 1260 lub 1261, zm. 2 III 1333 72 lub 73 lata

16. Władysław bytomski ur. ok. 1280, zm. 1352 ok. 72 lat

17. Bolko IV Opolski ur. ok. 1365, zm. 6 V 1437 ok. 72 lat

18. Konrad X Biały ur. ok. 1420, zm. 21 IX 1492, 72 lat

19. Bolesław Niemodliński ur. ok. 1292, zm. 1363, 71 lat

20. Wacław II Legnicki ur. 1348, zm. 30 XII 1419 71 lat

21. Siemowit IV ur. przed 1357, zm. 30 IV 1426, ok. 70 lat

22. Henryk I Brodaty ur. ok. 1168 – zm. 19 III 1238, ok. 70 lat

Stan duchowny[edytuj | edytuj kod]

Stan duchowny wybrało 27 mężczyzn i 58 kobiet (łącznie 85 osób)

Dwóch przedstawicieli rodu było arcybiskupami:

· Bolesław toszecki – arcybiskupem ostrzyhomskim,

· Władysław wrocławski – arcybiskupem salzburskim i administratorem biskupstwa wrocławskiego

Dziewięciu zaś biskupami:

· Jarosław opolski – biskupem wrocławskim

· Mieszko bytomski – biskupem nitrzańskim i weszpremskim

· Henryk mazowiecki – biskupem płockim

· Jan Kropidło – biskupem poznańskim, włocławskim, kamieńskim, chełmińskim i ponownie włocławskim

· Wacław legnicki – biskupem lubuskim i wrocławskim

· Henryk legnicki – biskupem włocławskim

· Konrad oleśnicki – biskupem wrocławskim

· Aleksander mazowiecki – biskupem trydenckim

· Kazimierz płocki – biskupem płockim

trzech było mnichami (Bezprym, Zbigniew i Władysław Biały)
trzech przeorami joannitów (Mieszko bytomski – Węgry, Siemowit cieszyński – Polska, Czechy, Morawy, Austria, Rupert II Legnicki – Polska, Czechy i Morawy)
dwóch zaś członkami zakonu krzyżackiego (Konrad VII Biały i Henryk I Ziębicki)
Wreszcie ośmiu mogło się pochwalić niższymi urzędami kościelnymi

Kobiety były w 29 przypadkach ksieniami w klasztorach i 28 mniszkami

Zanotowano sześć porzuceń kariery duchownej wśród mężczyzn (Bezprym, Zbigniew, Konrad I głogowski, Henryk mazowiecki, Bolesław IV legnicki, Jan I Oświęcimski), oraz dwa porzucenia kariery duchownej wśród kobiet (Elżbieta wrocławska i Elżbieta cieszyńska).

Piastówny były ksieniami w:

· w Trzebnicy 14

· klarysek we Wrocławiu 8

· w Starym Sączu 3

· w Strzelinie 3

· dominikanek w Raciborzu 1

· w Niemczech 1

· klarysek krakowskich 1

· Owińska 1

mniszkami zaś:

· u klarysek we Wrocławiu 9

· dominikanka w Raciborzu 3

· u klarysek starej Budzie 2

· w Niemczech 2

· u klarysek w Strzelinie 2

· u klarysek w Gnieznie 2

· w Skale 2

· w Trzebnicy 1

· NN miejsce w Polsce 1

· w Strzelnie 1

· św. Jerzego w Pradze 1

· u dominikanek Św Jakuba w Sandomierzu 1

· w Zawichoście (potem Skała) 1

Koronacje królewskie[edytuj | edytuj kod]

Mężczyźni na króla Polski koronowali się sześciokrotnie (lub siedmiokrotnie):

1. Bolesław I Chrobry 1025

2. Mieszko II Lambert 1025

3. Bolesław II Śmiały 1076

4. Przemysł II 1295

5. Władysław I Łokietek 1320

6. Kazimierz III Wielki 1333

Kobiety królowymi były czternastokrotnie^[12]:

1. Świętosława Polska 985 (Szwecja), 998 (Dania)

2. Świętosława Swatawa 1085 (Czechy)

3. Ryksa Polska 1130 (Szwecja), ok. 1140 (Szwecja)

4. Ryksa Śląska 1152 (Kastylia)

5. Salomea Małopolska 1214 (Księstwo Halicko-Wołyńskie)

6. Fenenna kujawska 1290 (Węgry)

7. Ryksa Elżbieta 1303 (Polska i Czechy)

8. Wiola Elżbieta cieszyńska 1305 (Czechy)

9. Maria bytomska 1306 (Węgry)

10. Beatrycza jaworska 1314 (Rzym)

11. Jadwiga 1320 (Polska)

12. Elżbieta Łokietkówna 1320 (Węgry)

13. Anna Świdnicka 1353-1355 (Czechy, Niemcy i Rzym)

14. Jadwiga żagańska 1365 (Polska)

Nienaturalne zgony według źródeł (nie zawsze potwierdzone)[edytuj | edytuj kod]

w bitwie^[b]

1. NN brat Mieszka I 963-965

2. Henryk Sandomierski 1166

3. Bolesław Mieszkowic 1195

4. Henryk II Pobożny 1241

5. Siemowit I mazowiecki 1262

6. Przemko ścinawski 1289

7. Kazimierz II łęczycki 1294

8. Bolesław III płocki 1351

9. Jan ziębicki 1428

10. Rudolf żagański 1454

11. Władysław Cieszyński 1460

zamachy i morderstwa

1. Bezprym 1032

2. Otton Bolesławowic 1033

3. Mieszko II Lambert 1034

4. Bolesław II Szczodry 1081 lub 1082

5. Zbigniew po 1113

6. Leszek Biały 1227

7. Władysław III Laskonogi 1231

8. Przemysł II 1296

9. Przemysław Oświęcimski 1406

10. Baltazar I żagański 1472

11. Mikołaj II Niemodliński 1497

12. Jan V zatorski 1513

otrucia

1. Mieszko Bolesławowic 1089

2. Kazimierz II Sprawiedliwy 1194

3. Henryk III Biały 1266

4. Władysław wrocławski 1270

5. Konrad I głogowski 1273/4

6. Henryk IV Probus 1290

7. Przemko głogowski 1331

8. Bolesław Jerzy II 1340

9. Władysław Cieszyński 1355

10. Henryk mazowiecki 1392/3

11. Henryk VIII legnicki 1398

12. Siemowit VI 1461/2

13. Władysław II płocki 1462

14. Henryk XI głogowski 1476

15. Janusz II 1495

16. Stanisław mazowiecki 1524

17. Janusz III 1526

18. Henryk XI legnicki 1588

wypadki

1. Bolesław Kazimierzowic 1182

2. Konrad Kędzierzawy 1213

3. Kazimierz III Wielki 1370

4. Bolesław IV legnicki 1394

5. Henryk VIII Wróbel 1397

6. Wacław żagański 1430/1

Znane dzieci ze związków pozamałżeńskich[edytuj | edytuj kod]

1. Jarosław zm. po 1284 rodzice: Bolesław II Rogatka i NN

2. Niemierza zm. po 4 III 1386 rodzice: Kazimierz Wielki i NN

3. Jan zm. po 28 X 1383 rodzice: Kazimierz Wielki i NN

4. Pełka zm. przed 3 XI 1370 rodzice: Kazimierz Wielki i NN

5. Mikłusz zm. po 29 VI 1417 rodzice: Siemowit IV i NN

6. Jan zm. p. 14 VIII 1521 rodzice: Jan V zatorski i NN

7. Wacław Gotfryd Hohenstein zm. po 1671 rodzice: Adam Wacław Cieszyński i Małgorzata Kostlachówna

8. Magdalena zm. po 1661 rodzice: Fryderyk Wilhelm cieszyński i NN^[c]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Zobacz publikację na Wikibooks:
Genealogia Piastów

· historia Polski

· władcy Polski

· Korona Królestwa Polskiego

· Szlak Zamków Piastowskich

· Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

· Piastowie

· pierwsi Piastowie

· książęta krakowscy

· książęta kujawscy

· książęta mazowieccy

· książęta sandomierscy

· książęta wielkopolscy

· książęta wrocławscy

· książęta cieszyńscy

· baronowie von und zu Hohenstein

· książęta głogowsko-żagańscy

· książęta legnicko-brzescy

· baronowie i hrabia legnicki

· książęta oleśniccy

· książęta opolscy

· książęta opolsko-raciborscy

· książęta oświęcimscy

· książęta świdnicko-jaworscy

· książęta ziębiccy

· książęta panujący na ziemiach polskich spoza dynastii Piastów

· książęta pomorscy

· książęta gdańscy

· książęta śląscy z dynastii Przemyślidów

· drzewo genealogiczne Piastów mazowieckich

· Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy

· Heraldyka polska

· Żmij piastowski

Uwagi

a. Skocz do góry↑ Dane te mogą różnić się o kilka osób w zależności od opracowania. Tutaj na podstawie ustaleń Kazimierza Jasińskiego i Oswalda Balzera.

b. Skocz do góry↑ Kryterium znalezienia się na powyższych listach był fakt wspomnienia o nienaturalnym zgonie przez jakiekolwiek źródło z epoki. Obecnie historycy często odrzucają te przekazy.

c. Skocz do góry↑ Według części historyków do potomstwa naturalnego należy również zaliczyć najstarszego syna Władysława Hermana i nieznanej kobiety – Zbigniewa.

Przypisy

1. Skocz do góry↑ Przypuszczalna data objęcia rządów przez Mieszka I, uchodzącego za faktycznego twórcę polskiej państwowości.

2. Skocz do góry↑ Wacław II najpierw w 1291 roku został księciem krakowskim (a zatem przypadła mu ówczesna dzielnica senioralna). Jednak w 1295 roku na króla Polski koronował się Przemysł II, książę wielkopolski. Po śmierci Przemysła II (1296) Wacław II koronował się na króla Polski w 1300 roku. Wacław II zmarł w 1305 roku. Jego syn i następca Wacław III przybrał tytuł króla Polski, ale został zamordowany w 1306 roku.

3. Skocz do góry↑ Wyjątkiem jest tu potomstwo Bolesław IV Kędzierzawego; jednak jego obydwaj synowie zmarli bezpotomnie, dlatego w opracowaniach genealogicznych omawia się ich łącznie z pierwszymi Piastami; por. O. Balzer, Genealogia Piastów, Kraków 1895; K. Jasiński, Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław – Warszawa 1992.

4. Skocz do góry↑ Por. Szwarc A., Urbański M., Wieczorkiewicz P., Kto rządził Polską, Warszawa 2007.

5. Skocz do góry↑ M.in. J. E. Morby, Dynastie świata, Kraków 1995, s. 262; Encyklopedia popularna PWN, wyd. 27, Warszawa 1997, s. 659. Bolesław panował w księstwie krakowskim od kwietnia do lipca 1241 r. (10 lipca 1241 r. jako książę krakowski wystawia dokument Konrad mazowiecki). Zob. A. Jureczko,Henryk III Biały książę wrocławski (1247-1266), Kraków 2007, s. 17; St. Szczur, Historia Polski: Średniowiecze, Kraków 2002, s. 296; B. Zientara, Bolesław Łysy (Rogatka), [w:] Poczet królów i książąt polskich, red. A. Garlicki, Warszawa 1987, s. 173.

6. Skocz do góry↑ Michał Rożek, Nekropolie królów i książąt polskich, Warszawa 1988, s. 23.

7. ↑ ^{Skocz do:7,0} ^7,1 ^7,2 Wojciech Górczyk, Półksiężyc, orzeł, lew i smok. Uwagi o godłach napieczętnych Piastów, Histmag ISSN 1896-8651 [1].

8. Skocz do góry↑ W przypadku 20 kobiet i 16 mężczyzn imiona nie są znane.

9. Skocz do góry↑ W 21 przypadkach nie znamy pochodzenia małżonka, lub małżonki.

10. Skocz do góry↑ Małżeństw jest w rzeczywistości mniej, gdyż Piastowie, żenili się też między sobą.

11. Skocz do góry↑ W związku z częstymi przypadkami, iż nie znamy dokładnych dat urodzin, czy nawet śmierci Piastów i Piastówien lata życia są bardzo często orientacyjne. W opracowaniach historycznych można spotkać się w przypadku niektórych członków rodu z innymi propozycjami.

12. Skocz do góry↑ Było piętnaście królowych jeżeli nieznana z imienia córka Mieszka II Lamberta dożyła koronacji swojego męża Beli I w 1061 r. na króla Węgier.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

· Balzer O., Genealogia Piastów, Kraków 1895.

· Jasiński K., Genealogia Piastów wielkopolskich. Potomstwo Władysława Odonica, [w:] Kronika Miasta Poznania, t. 2, 1995.

· Jasiński K., Rodowód pierwszych Piastów, Wrocław – Warszawa (1992).

· Jasiński K., Rodowód Piastów małopolskich i kujawskich, wyd. M. Górny, Poznań – Wrocław 2001.

· Jasiński K., Rodowód Piastów śląskich, t. 1-3, Wrocław 1973, 1975, 1977.

· Wojciech Górczyk, Półksiężyc, orzeł, lew i smok. Uwagi o godłach napieczętnych Piastów, Histmag ISSN 1896-8651 [2]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

· Strona linii Rytel herbu Szeliga

· http://www.poczet.com/herby.htm

· Indeks osobowy 576 przedstawicieli dynastii Piastów

Kategoria: